De waanzin van klimaatmaatregelen

Auteur: Daniel Walraven
Voor: Iedereen die het weten wil

---

Het is onbegrijpelijk dat mensen nog steeds überhaupt bereid zijn om te betalen voor maatregelen waarvan de hardste schreeuwert zelf, Jetten, zelf al heeft gezegd dat ze op mondiaal niveau, en daar hebben we het over, geen enkel verschil gaan, zullen of kunnen maken. Nul komma nul. Die duizend miljard investering dient slechts om 'een voorbeeld te stellen in de hoop(!) dat de rest van de wereld allemaal achter deze postzegel waar wij wonen aan gaat hobbelen'. Het is dus gewoon een gok. Met duizend miljard euro. Een gigantische fruitautomaat, waar men in één keer duizend miljard in wil pleuren, aan de hendel trekken en dan vingers gekruist dat er 3 paren kersjes tevoorschijn komen. Als dat niet zo is? Welks kans nogal onevenredig groot is, dan is gewoon duizend miljard weg.



Ach ja, 1 biljoen kopjes koffie hey. Waar hebben we het over. 
Dan nog; de politici roepen om het hardst dat we allemaal op korte termijn kapot gaan als we niks doen. Dat lijkt mij persoonlijk redelijk urgent dan. Uw en onze kinderen halen ze er ook gretig en ongevraagd bij. Dus, met zoveel urgentie om zo'n afschuwelijk toekomstscenario, al Uw kinderen dood, natuur weg, zelf onder het gras, gaan we géén concrete investeringen doen in kustbescherming. We gaan géén nieuwe deltawerken bouwen. We gaan niet de jeugd opleiden over hoe te overleven in een de klimaathel die ons te wachten staat. We gaan niet massaal bootjes bouwen, of huizen op terpen zetten, de polders ophogen of afvoerkanalen graven.
Niets van dat al.
Wat we wél gaan doen is het volgende; we gaan U dwingen minder aardgas gebruiken, maar die regel geldt uitsluitend voor de huishoudens. Dat gaan we bereiken door aardgas absurd duur te maken. Hoewel de buurlanden juist inzetten op aardgas gebruik. Maar goed. Grootverbruikers worden ontzien, die mogen gewoon aardgas blijven gebruiken. Dan gaan we burgers dwingen om tienduizenden te investeren in hun casa, zodat die 'energie neutraal' kan worden. Dat dat niet kán in de praktijk speelt kennelijk geen rol. Dat zoeken de sukkels zelf maar uit. Dat velen dat niet kunnen of willen betalen, speelt geen rol. Dat zoeken de sukkels zelf maar uit. En doe je het niet? Ook goed. Betaal je gewoon maandelijks je aardgas boete. Zodat je helemaal geen geld meer hebt om je huis aan te passen. Dat geeft ook niet. Dan betaal je gewoon nog meer boete. Zodat je nog minder geld hebt. Zodat er niks gebeurt, en niks verandert. What can possibly go wrong, right?
Kortom; de zogenaamde paniek over het veranderende klimaat en de daarbij behorende urgentie lijkt voorbehouden aan belanghebbenden. Politici naar wie ongekende macht lonkt. Bedrijven die 'ut spouw in de bekken spuit' bij de belofte van 1000 miljard gratis geld. Groene organisaties die eindelijk hun droom van vergroening onder overheidsdwang en dictatuur in vervulling zien gaan. 
De burger speelt verder geen rol. Die vind alles wel best toch? Die snapt er toch niks van, te complex. En die 700 persvoorlichters krijgen dik betaald om iedereen zeven kleuren stront in de broek aan te praten. Ze moeten zich regelmatig te pletter lachen daar. Als er weer zo'n prutser als Jetten, met zn slimme brilletje en zijn 31 jaar levenservaring met uitgestreken kop staat te verkondigen dat de wereld over een paar jaar naar de kloten gaat wegens het klimaat. WTF. Mensen gelóven zo iemand gewoon op zijn woord? Hoe dan! De man is volstrekt ongeloofwaardig. Klaver idem dito. Ze hebben er zoveel eigenbelang bij dat je toch niet zonder keihard in de lach te schieten naar zo'n persoon kan luisteren? Ze schmieren schaamteloos in de camera's, zwélgen in hun rol van 'redders des vaderlands' zien hun standbeelden al verrijzen en hun naam de geschiedenisboeken in gaan. "De wereld redden" een megalomaner doel kun je je als politicus niet stellen. 
Dat hele klimaatakkoord, het gezeik over het klimaat komt mij m'n strot uit. Het interesseert me geen flikker want het druipt van de corruptie. Er zit geen ander ideaal achter dan het ideaal van macht en geld. Alle woorden van mensen als Jetten en Klaver zijn holle frasen gericht op eigenbelang. 
Als politici zeggen; het zijn nare maatregelen maar het is voor Uw bestwil en voor Uw kinderen dan wéét je gewoon per direct dat je eraan genaaid word. En  toch lopen er mensen achteraan, als kipjes onder koppen. Met de angst in hun ogen. Want de politici zullen het wel weten toch?
Nee. Die weten niks. Die weten alleen wat zij zelf willen.

De kredietkrisis

Auteur: Walther Walraven
Voor: Iedereen die het weten wil

---

Het was 5 november 2008. Lehman Brothers was al omgevallen, het wereldwijde financiële systeem wankelde en de grootste crisis sinds de jaren dertig van de vorige eeuw was uitgebroken. Op die dag kwamen de slimste economen van Groot-Brittannië bijeen in een grote collegezaal van de Universiteit van Londen. Op de eerste rij zat koningin Elizabeth. Na een presentatie van professor Luis Garicano over de penibele toestand waarin het land verkeerde, stelde de koningin de vraag die door ieders hoofd spookte.

‘Waarom heeft niemand dit zien aankomen?’



Het antwoord liet maanden op zich wachten. Pas in juni 2009 schreven Garicano en zijn collega’s een brief van drie pagina’s aan de majesteit. De crisis, noteerden ze, had talloze oorzaken. Maar de belangrijkste konden ze in een paar woorden samenvatten: het totale gebrek aan ‘collectieve verbeeldingskracht van veel slimme mensen […] om het systeem als een geheel te begrijpen.’

Deze week moest ik weer denken aan die brief. Ik blijf het een fascinerende formulering vinden: ‘collectieve verbeeldingskracht.' Dat is niet iets wat we doorgaans associëren met economen, laat staan met de huidige generatie politici. ‘Visie is als de olifant die het uitzicht belemmert,' zei premier Mark Rutte twee jaar geleden nog. Verbeeldingskracht is meer iets voor leunstoelfilosofen dan voor mensen met hun poten in de modder.

En toch, zo schreven de Engelse economen, is de crisis op deze manier ontstaan: doordat iedereen met zijn poten in de modder bleef. Het ‘gebrek aan collectieve verbeeldingskracht’ is misschien wel de ultieme diagnose van onze tijd. Of het nu gaat over de financiële crisis, de klimaatcrisis of de eurocrisis - keer op keer speelt het onvermogen om het grotere plaatje te zien ons parten.

Zoals Zuid-Holland eigenlijk Drenthe subsidieert, zo kan de eurozone alleen werken als de rijke landen solidair zijn met de armere landen
Neem het Griekse drama van de afgelopen vijf jaar. Als je uitzoomt, zie je dat het probleem veel groter is dan Griekenland. Hun schulden zijn onze pensioenen. Hun belastingontwijking is onze Zuidas. Hun handelstekorten zijn onze handelsoverschotten. En misschien nog wel het belangrijkste: hun verlies is – uiteindelijk – ook het onze.

De Europese Unie werd ooit gegrondvest op deze wijsheid: we zitten in hetzelfde schuitje. Met de gulle steun van de Amerikanen – het Marshallplan – en een gezamenlijke unie zouden we de eeuwen van bloedvergieten achter ons laten. We zouden naar een Europa van vrede en welvaart gaan. Dat begon al in 1953, toen zelfs de Griekse minister van Financiën zijn handtekening zette onder het verdrag van de grote Londense schuldenconferentie, waarmee een streep werd gezet door de immense oorlogsschuld van Duitsland.

In de afgelopen weken zagen we iets heel anders. De Griekse banken werden gedwongen hun deuren te sluiten nadat ongekozen technocraten van de Europese Centrale Bank hadden besloten om de geldkraan dicht te draaien. De Europese regeringsleiders wilden het land koste wat kost nog een bezuinigingspakket opdringen, terwijl de vorige pakketten Griekenland al in een depressie van historische proporties hadden gebracht. En nu staat het land bij de uitgang van de eurozone.

Juist nu het echt nodig is, ontbreekt de politieke moed om de euro en de Europese eenheid te verdedigen. Juist nu het tijd is voor een nieuw Marshallplan en een nieuwe schuldenconferentie, wordt Europa geregeerd door kleine, bange mannen. Juist nu het tijd is voor wezenlijke, op maat gemaakte hervormingen in Griekenland – een onafhankelijke belastingdienst, een stevige aanpak van corruptie, het einde van de privileges van de scheepvaart, noem maar op – lopen de onderhandelingen vast op een bot bezuinigingspakket dat nog meer van hetzelfde zal brengen.

En trouwens de overdracht van welvaart is eigenlijk onvermijdelijk. Als je er goed over nadenkt, moet je erkennen dat een eurozone zonder structurele welvaartsoverdracht van noord naar zuid onmogelijk is. Net zoals Zuid-Holland eigenlijk Drenthe subsidieert en New York geld pompt naar South Carolina, zo kan de eurozone alleen werken als de rijke landen solidair zijn met de armere landen. Uiteindelijk wordt iedereen daar beter van, want als het goed gaat met je buurman gaat het ook beter met jou.

‘Maar kiezers pikken het niet als er nog meer geld naar de Grieken gaat,’ klinkt het dan. De waarheid is dat vrijwel geen enkele politicus het überhaupt geprobeerd heeft om dit eerlijke verhaal te vertellen. Vijftien jaar geleden hadden de Europese leiders het lef om aan een monetaire unie te beginnen. Nu hebben ze de moed niet deze echt te verdedigen. Toen het misging, schrijft Dat schrijft Waldman in dit zeer lezenswaardige blog. de econoom Steve Randy Waldman, gaven de Europese leiders hun gezamenlijke fouten niet toe, maar begonnen ze met vingerwijzen. ‘Ze veranderden een systematisch probleem van financiële architectuur in een ruzie tussen Europese naties. Ze brachten de boze geesten terug waar hun voorgangers een halve eeuw over hadden gedaan om ze uit te drijven.’

Het is nog niet te laat. Maar mocht het zover komen dat Griekenland uit de euro stapt en dit het begin blijkt van nog veel meer ellende, en mocht een koningin dan aan de slimste economen van het land vragen hoe het toch kan dat niemand dit zag aankomen, dan denk ik dat ik het antwoord al weet:

Een totaal gebrek aan collectieve verbeeldingskracht;- dat was de analyse.

Voor de komma zien we het grote geheel kennelijk niet. Achter de komma laten we de financiële instellingen door woekeren

Met de stikstofneurose van Christianne van der Wal kunnen we haalbaarheid en betaalbaarheid wel vergeten

Auteur ARNOUT JASPERS
11 mei 2024

Credits Wynia's week

De hele energietransitie die nu op gang komt, met de bouw van gigantische windmolenparken op zee, daken vol zonnepanelen die via de salderingsregeling gesubsidieerd worden, en het met miljarden euro’s subsidie verstoken van miljoenen tonnen buitenlands bos in onze kolencentrales, is eigenlijk allemaal ontwikkelingshulp.
Immers, dit moet onze CO2-uitstoot terugdringen, waardoor de mondiale uitstoot vermindert – of minder snel stijgt – waardoor de aarde minder snel opwarmt. Dat valt allemaal onder mitigatie, het tegengaan van klimaatverandering. 
Maar de gevolgen van klimaatverandering voor Nederland zullen heel gematigd zijn, en deels ook positief. Warmere winters, bijvoorbeeld, schelen veel koude-doden en stookkosten, terwijl de zomers maar een paar graden warmer worden en hittegolven hier geen serieuze dreiging vormen.

Hogere dijken is veel efficiënter
Een halve of een hele meter zeespiegelstijging is evenmin een existentiële bedreiging, maar een mooie klus voor Rijkswaterstaat. Daarom kan Nederland zichzelf veel efficiënter en goedkoper beschermen tegen klimaatverandering door adaptatie, zoals het verhogen van onze zee- en rivierdijken en aanpassingen in het waterbeheer.
Het is verbazingwekkend, hoe weinig mensen beseffen dat onze inspanningen op het gebied van mitigatie bijna pure liefdadigheid zijn. Mitigatie is in het belang van de rest van de wereld, maar zelf hebben we er vrijwel niets aan, omdat onze bijdrage aan de uitstoot mondiaal hoe dan ook verwaarloosbaar is. Die is nu namelijk maar 0,4 procent. Simpel gesteld: van elke euro die wij aan mitigatie besteden, komt 0,4 cent ten goede aan Nederland, en 99,6 cent aan de rest van de wereld. Van elke euro die we aan adaptatie besteden, komt 100 cent ten goede aan Nederland.

Het is me niet duidelijk, of klimaatwoke politici als Rob Jetten en Frans Timmermans in hun eigen retoriek geloven, wanneer ze beweren dat we meer aan mitigatie moeten doen om Nederland te redden van de dreigende klimaatverandering. Nederland gedwongen van het gas af en de zware industrie het land uitjagen door netcongestie en hoge energieprijzen zou dus een kwestie zijn van welbegrepen eigenbelang.
Als Jetten en Timmermans in het Chinese politbureau zaten, zouden ze nog wel een punt hebben, want China stoot een derde van alle CO2 uit. Naarmate China meer doet aan mitigatie, zal dat de klimaatverandering flink dempen, dus zal het zelf ook merkbaar minder aan adaptatie hoeven doen. Daar kun je het argument van welbegrepen eigenbelang nog met enige geloofwaardigheid aanvoeren; voor een snipper op de wereldkaart als Nederland is het kul.
Bovenstaande is een puur rationele, a-morele analyse. Die wekt dan ook woedend onbegrip op bij klimaatwoken, voor wie klimaatverandering een wezenlijk morele kwestie is, onlosmakelijk verbonden met schuld en boete. Maar uit een a-morele analyse volgt niet dat de moraal geen bestaansrecht zou hebben. We kunnen op morele gronden best nog besluiten om als Nederland bij te dragen aan het oplossen van mondiale problemen.




Een druppel op een gloeiende plaat
We besteden immers ook elk jaar ongeveer 6 miljard euro aan ontwikkelingshulp. In theorie is dat onze belangeloze bijdrage aan een betere wereld, waar Nederland zelf niets beter van hoeft te worden. Moreel gezien is klimaatmitigatie hetzelfde. Op beide terreinen zal onze bijdrage nooit meer dan een druppel op een gloeiende plaat zijn, maar we vinden dat we dat moeten doen omdat ieder land zijn steentje moet bijdragen.
Dat geeft wel een heel andere kijk op de urgentie die klimaatbeleid moet hebben voor Nederland. De Verenigde Naties promoten de richtlijn dat elk land 0,7 procent van het bruto binnenlands product (bbp) aan ontwikkelingshulp besteedt. Vrijwel geen land voldoet daaraan, in Nederland is het momenteel ongeveer 0,6 procent (ons bbp was in 2023 net iets meer dan duizend miljard euro).
Voor ontwikkelingshulp stelt Nederland zich geen harde doelen die koste wat het kost gehaald moeten worden. We proclameren niet dat Nederland in 2030 de kindersterfte in zuidelijk Afrika met 50 procent omlaag moet hebben gebracht, en met 75 procent in 2050, of iets dergelijks. Daarom zetten we ook geen Kindersterfte-fonds klaar van 35 miljard euro, met een speciale Kindersterfte-minister. Er komt jaarlijks, na politieke afwegingen waar terecht ook allerlei andere belangen meespelen, een bepaald budget beschikbaar, en dat wordt – hopen we dan maar – zo efficiënt mogelijk ingezet op allerlei projecten, zonder de illusie dat we daarmee de wereld gaan redden.

Daarentegen worden we wel geacht op een vage, magische manier te geloven, dat onze energietransitie onontbeerlijk is voor de redding van de mensheid. Dus móet Nederland naar ‘Netto Nul in 2050’. Of dat haalbaar en betaalbaar was, wilde de zelfbenoemde klimaatdrammer Rob Jetten destijds niet meer horen. In Nederland wordt je dientengevolge prompt benoemd tot Klimaatminister, met een Klimaatfonds van 35 miljard euro om leuke dingen voor het klimaat te doen.
Stel dat we overtoepen op de VN-norm van 0,7 procent bbp voor ontwikkelingshulp, en 1 procent bbp in principe reserveren voor ‘wereld-liefdadigheid’. Dat is ongeveer 10 miljard euro per jaar. Maar daar moet dan wel alles van betaald worden wat hoogstens zeer indirect aan Nederland zelf ten goede komt: wereldvreemde projecten voor gendergelijkheid in Latijns-Amerika, subsidie voor elektrische stadsbussen in Zuid-Afrika, onrendabele mitigatie-projecten in eigen land, en de opvang van asielzoekers (NB: het eerste jaar opvang wordt nu al uit het budget van ontwikkelingssamenwerking gehaald).

Vreemde afwegingen
Je krijgt dan op het eerste gezicht vreemde afwegingen: als in een bepaald jaar meer asielzoekers binnenkomen dan verwacht, moet de aanleg van een groot windmolenpark misschien een jaar opgeschoven worden. Of misschien moet de promotie van de gendergelijkheid in Latijns-Amerika wel voorgoed aan de mensen daar worden overgelaten. Ook kan het zo zijn, dat door een crisis (een pandemie, of een oorlog in Europa) tijdelijk minder geld beschikbaar is. Sorry wereld, maar dit jaar hebben we maar 7 miljard euro over voor liefdadigheid.  
Het is maar een gedachtenexperiment. In de echte wereld zitten we al vast aan afspraken in EU-verband over CO2-reductie. Maar het laat wel zien, dat we ook op een heel andere manier kunnen nadenken over klimaatmitigatie. Het is een van de zaken die we serieus nemen en waar we serieus budget voor vrij willen maken, maar wel in voortdurende afweging met nationale belangen. 
Zo zouden we ook met stikstof om kunnen gaan. Onze stikstofneurose is weliswaar geen wereld-liefdadigheid; dit doen we alleen onszelf aan. Maar ook voor stikstof hebben we een monomane minister, Christianne van der Wal (VVD), en een Fonds, en heilige doelen over de percentages Natura 2000-gebieden die in 2030 en 2050 koste wat het kost onder de Kritische Depositiewaarde gebracht moeten zijn. In het geval van klimaatmitigatie moeten we die doelen halen op straffe van de ondergang van de mensheid; in het geval van stikstof op straffe van de ondergang van de Nederlandse natuur – beide net zo irreëel.

Een jaarlijks budget, net als voor kinderopvang
Als je als overheid vindt dat de stikstofbelasting van onze Natura 2000-gebieden nu nog te hoog is, stel dan jaarlijks een budget vast om onze stikstofuitstoot verder omlaag te brengen (er is, vergeleken met de jaren tachtig, al ruim tweederde vanaf). Net zoals we jaarlijks een budget hebben voor kinderopvang, of het op peil brengen van onze defensie. Iets als 500 miljoen euro per jaar. Evalueer per jaar wat goed gewerkt heeft, wat minder, hoeveel de uitstoot omlaag gegaan is, en of het budget dit jaar omhoog kan. Of omlaag moet, afhankelijk van andere urgenties.
Dan zal de stikstofuitstoot geleidelijk verder gaan dalen en de stikstofbelasting van de natuur zal geleidelijk verder afnemen. Hoeveel en hoe snel? Dat zien we dan wel. Als je jezelf geen onhaalbare doelen stelt, maar wel zorgt dat het de goede kant op gaat, hou je het haalbaar en betaalbaar.  
Wetenschapsjournalist Arnout Jaspers schreef de bestseller De Stikstoffuik. Deze zomer verschijnt zijn nieuwe boek, over energietransitie in Nederland. Informatie voor media en boekhandel: info@blauwburgwal.nl

Actuele stand van de overheidsfinanciën 2023

De landen van de Europese Unie hebben samen een overheidsschuld van bijna 13 biljoen euro. Dit komt overeen met 80,0 procent van het bruto binnenlands product van de Europese Unie.

Staatsschuld
De Nederlandse overheidsschuld bedraagt naar verwachting in 2022 49,8% bbp en komt in 2023 uit op 49,5% bbp, wat neerkomt op circa 500 miljard euro. Dat is 3,8% van de totale schuld van alle Europese landen.

Begrotingstekort prognose
Het begrotingstekort komt naar verwachting in 2024 uit op 2,9% bbp. Hiermee ligt het tekort binnen de Europese grenswaarde van 3% bbp. In 2023 komt het begrotingstekort naar verwachting uit op 1,6% en is daarmee 1%-punt positiever dan geraamd bij de Voorjaarsnota 2023. In 2024 stijgen zowel de inkomsten als de uitgaven van het Rijk, maar stijgen de uitgaven relatief harder. Deze stijging van de uitgaven in 2024 ten opzichte van 2023 is onder andere het gevolg van de investeringsagenda van het kabinet.

Maatregelen on begrotingstekort terug te dringen

• Verlaging van overheidsuitgaven
  
• Efficiëntieverbeteringen
  
• Economische groei stimuleren
  
• Schuldherstructurering
  
• Monetair beleid
  
• Structurele hervormingen
  

Zie beleid EU

Het succesvol verminderen van begrotingstekorten vereist vaak een combinatie van deze maatregelen, aangepast aan de specifieke omstandigheden van elk land en de politieke en economische context.